بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین والله خیر ناصر و معین

کی بود اثر هیچ ز تقوا و ز دانش                   هرگاه نبد دانش و تقوای معلم

کی بود نشانی ز ترقی و تمدن                     هرگاه نبد فکر توانای معلم

کی بود بشر این همه در اوج تعالی                هرگاه نبد همت والای  معلم

 با عرض سلام خدمت همکاران گرامی، ضمن پاسداشت یاد معلم شهید استاد مرتضی مطهری روز معلم را خدمت شما عزیزان تبریک و تهنیت عرض می نمایم. ان شاالله که در این شغلی که میراثدار شغل انبیا الهی است پر توفیق باشید و در درگاه الهی ماجور.

در این فرصتی که به بنده داده شده می خواهم در حوزه آموزش در مدرسه و دانشگاه که بسیار مسئله مهم و گاها در مقاطعی بواسطه کم توجهی به مقوله آموزش، باعث آسیب به نظام آموزشی دانشگاه شده است، عرایضی داشته باشم. در حدود ده سال پیش موضوعی که بسیار مطرح و بر روی آن  تاکید می شد، کسب رتبه بین المللی دانشگاه ها در نمایه های مختلف بین المللی و تاکید بر بالا رفتن رتبه بین المللی دانشگاهها بود. بر اساس این رتبه بندی، وزارت علوم دانشگاه ها را به دانشگاه های سطح یک، دو و سه تقسیم و تخصیص بودجه یا اعطا برخی مجوزها و موارد دیگری را براساس این شاخص تعیین میکرد. همین امر باعث شده بود که سنجشِ عملکرد اساتید تنها بر پایه ی مقالات باشد و تأکیدِ افراطی بر تعداد مقالات و کنفرانس ها، موجب کم توجهی(نه الزاماً غفلت) به آموزش شود، آموزشِ دانشجو تحت الشعاع قرار گیرد و آموزشِ عمیق و کیفی تا حد زیادی  به حاشیه برود و مربیان و اساتیدی که زحمت زیادی در امر آموزش انجام می دهند، کمتر دیده شوند.

این امر سبب شد که دانشجو ضعیف تربیت شود و فارغ التحصیل ضعیف تربیت شده،  به عنوان معلم، دانش آموز ضعیف تربیت کند  و همین دانش آموز ضعیف به عنوان دانشجوی ضعیف وارد دانشگاه شود. از طرفی وقتی مبانی علمی لازم کم بنیه شود  آن وقت کارهای تحقیقاتی و مقالات هم به تدریج کم عمق و با  غنای کمتری خواهند شد و این رویکرد و این نگاه موجب شده بود که علوم پایه به ویژه رشته ریاضی دچار صدماتی هم در مدرسه و هم در دانشگاه شود.

در چهار سال اخیر تصمیم گیری و سیاست گذاری هایی که نمادی از توجه بیشتر به امر آموزش است، انجام شد، تحولاتی مانند معرفی «سرآمدان آموزشی کشوری» و اختصاص پایه های تشویقی به فعالیتهای آموزشی، نویدبخش توجه دوباره به این حوزه بوده است. هرچند این اقدامات کافی نیست، اما گام اولیه ای است که باید قدردان آن باشیم؛ مثلا اعطای یک پایه تشویقی به کسب سرآمد آموزشی کشوری اعطای و یک پایه تشویقی به کسب سه بار سرآمد آموزشی دانشکده.

بحث دیگری که این روزها مطرح است، توجه به رشته های بین رشته ای است. البته این توجه ضروری است، چرا که علوم امروز درهم تنیده اند. اما نکته ی کلیدی این است که رشته های بین رشته ای بدون تقویت علوم مادر و اصلی، مانند درختی بدون ریشه خواهد بود. مثلاً رشته ی رمزنگاری و کدگذاری که در ریاضیات، کامپیوتر و برق مطرح است، نیازمند تسلط عمیق بر دانش پایه ای که مادر این زمینه تخصصی است مانند جبر، جبر خطی، نظریه ی اعداد و میدان های متناهی و ترکیبیات دارد. اگر دانشجویان در دوره ی لیسانس این مبانی را به خوبی نیاموزند، حتی بهترین رشته های بین رشته ای هم به نتیجه ی مطلوب نمیرسند. همچنین مطالب مقدماتی آن در مدرسه در زمینه جبر، نظریه اعداد هم به خوبی باید آموزش داده شود و درسهای محاسباتی جایگزین این درسها نشوند.

موضوع دیگری که باید به آن اشاره کنم، نقش هوش مصنوعی در آموزش و پژوهش است. این فناوری همانند یک تیغ دولبه است؛ هم فرصت است و هم تهدید. تجربه ی دوران کرونا نشان داد اساتیدی که قبلا از ابزارهای الکترونیک و از فضای مجازی به خوبی استفاده کرده بودند، موفقتر عمل کردند. امروز هم بررسی کنیم که چگونه  هوش مصنوعی را به عنوان ابزاری کمکی در خدمت آموزشِ کیفی قرار دهیم.

در چند سال اخیر، معاونت محترم آموزشی  ابتکار خوبی به خرج دادند و برای اینکه زحمات همه عزیزان که در امر آموزش زحمت می کشند به خوبی دیده شود طرحی مطرح کردند که اگر کسی سه دوره سرآمد آموزش دانشکده شد برای بار چهارم به عنوان سرآمد آموزشی مستمر معرفی شود تا فرصت دیده شدن زحمات دیگر همکاران فراهم شود.  

در زیر پیشنهادهای اینجانب خدمت شما ارائه میگردد:

1. به بهترین درسنامه ها (بر اساس یک سری شاخص های مشخص) جایزه تعلق گیرد. زیرا یکی از فاکتورهای تدریس خوب داشتن یک درس نامه غنی، کامل  و روان  است.

عنوان جایزه: تألیف درسنامه های جامع. (در آیین نامه ارتقا نیز رد پایی از این موضوع وجود دارد)

2. همان طورکه در آیین نامه گرنت برای منتخب پژوهشی  امتیازاتی در نظر گرفته میشود برای منتخبین آموزشی نیز امتیازی دیده شود، به عبارتی در گرنت به فعالیت های آموزشی و پژوهشی و حتی به فعالیت های فرهنگی تربیتی اساتید هم توجه بشود و برای آنها  امتیازاتی لحاظ بشود تا استاد در زمینه های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی فعال تر و اثرگذارتر باشد.

و در پایان همکاران عزیز، به یاد داشته باشیم که معلمی، همانند کشتی است که نسلها را به ساحل دانایی میرساند. انشالله که تلاشهایمان در مسیر آموزش، نه تنها رتبه های جهانی، که جانهای تشنه ی حقیقت و دانش  را سیراب کند. عذرخواهی می کنم بابت تصدیعی که کردم بیش از این وقت شما عزیزان را نمی گیرم سلامت و پایدار باشید.

والسلام علیکم و رحمت الله

نسرین سلطانخواه

14 اردیبهشت 1401

​​​​​​​